MỘT VÀI BIỆN PHÁP GIÚP KIỂM SOÁT VÀ GIẢM THIỂU SẸO SAU PHẪU THUẬT
Trước khi xem xét việc hạn chế tối đa sự phát triển của sẹo, điều bắt buộc là vết thương phẫu thuật phải làm lành trong những điều kiện tối ưu. Trước tiên, các nguyên tắc phẫu thuật thích hợp cần phải được áp dụng. Cụ thể, vết cắt phải được dự tính một cách hợp lý, mô phải được xử lý đúng cách và vết cắt sau đó phải được khâu lại dưới lực căng thấp nhất có thể. Sau phẫu thuật, các yếu tố ảnh hưởng đến sự làm lành vết thương cần được xử lý kịp thời.
Sau khi vết thương lành lại một cách thích hợp, một số lưu ý có thể được thực hiện để kiểm soát và hạn chế tối đa sự phát triển của sẹo. Mục tiêu của việc kiểm soát sẹo là giảm thiểu lực căng, duy trì độ ẩm, tránh viêm và tối ưu hóa môi trường phân tử của vết sẹo. Những mục tiêu này nên được chú trọng trong suốt quá trình chuyển đổi từ sẹo đang phát triển thành sẹo chai sần (cần khoảng 6 tháng đến 1 năm sau khi vết thương được tạo ra). Một vài kỹ thuật và mỹ phẩm có thể được dùng trong giai đoạn này để hỗ trợ kiểm soát sẹo.
Kem chống nắng
Kem chống nắng có ý nghĩa trong việc hỗ trợ giảm thiểu sẹo ở khía cạnh ngăn ngừa tăng sắc tố sau viêm. Cụ thể, các hoạt chất chống nắng giúp ngăn chặn sự kích thích tổng hợp melanin tại vị trí vết sẹo từ bức xạ UV, từ đó ngăn ngừa tình trạng tăng sắc số vùng sẹo. Một số tổ chức khuyến cáo sử dụng chống nắng có SPF ≥ 35 ít nhất 1 năm sau tổn thương. Tuy nhiên, kem chống nắng sẽ không ảnh hưởng đến màu đỏ của sẹo, vốn là biểu hiện sinh lý. Tình trạng này là do các yếu tố mạch máu trong sẹo còn mới và thường sẽ mờ đi trong 7 – 12 tháng sau tổn thương. Tuy nhiên, nó có thể tồn lại lâu hơn và tốc độ phai mờ cũng bị ảnh hưởng bởi vị trí vết sẹo.
Massage sẹo
Massage cũng góp phần hỗ trợ kiểm soát sẹo thông qua việc tối ưu hóa môi trường phân tử của sẹo. Cụ thể, các lực cơ học sẽ tạo ra những biến đổi trong biểu lộ enzyme, và các enzyme này sẽ làm thoái hóa mô xơ từ đó làm tăng độ mềm của vết sẹo. Ngoài ra, những lực tác động này còn làm phóng thích beta-endorphin giúp giảm đau. Không có nhiều bằng chứng ủng hộ hiệu quả của massage trong việc hỗ trợ kiểm soát sẹo hậu phẫu. Massage sẹo được khuyến cáo nên bắt đầu sau khi cắt chỉ phẫu thuật hoặc ở khoảng ngày thứ 10 – 14 để vết thương có đủ thời gian cho sự tái tạo biểu mô. Nên sử dụng các chất làm mềm không kích ứng và thực hiện khoảng 10 phút mỗi ngày trong khoảng 1 – 2 tháng.
Thuốc mỡ dưỡng ẩm
Các loại thuốc mỡ dưỡng ẩm hỗ trợ kiểm soát sẹo bằng việc duy trì độ ẩm và tối ưu hóa môi trường phân tử của sẹo. Các loại băng kín và bán kín đã được chứng minh giúp thúc đẩy quá trình tái tạo biểu mô của các vết thương phẫu thuật còn mới. Thuốc mỡ trên nền petrolatum khi được thoa 3 lần mỗi ngày trong 1 tháng sau phẫu thuật đã được chứng minh giúp giảm đỏ đối với các vết sẹo hậu phẫu.
Gel và miếng silicone
Gel và miếng silicone có ý nghĩa hỗ trợ kiểm soát sẹo thông qua việc duy trì độ ẩm. Gel silicone khi được sử dụng 2 lần / ngày trong 3 tháng sau phẫu thuật đã được chứng minh giúp cải thiện biểu hiện của sẹo tốt hơn so với các vết sẹo được điều trị với gel thân nước. Miếng silicone đắp ít nhất 12 giờ / ngày trong 6 tháng hậu phẫu đã được chứng minh giúp giảm nguy cơ hình thành sẹo bất thường khi so sánh với các vết sẹo không được điều trị. Một số nghiên cứu đã chứng minh rằng băng dán Mocropore™ cho hiệu quả tương đương với gel và miếng silicone trong việc cải thiện biểu hiện của các vết sẹo sau phẫu thuật. Các kết quả này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc ứng dụng đồng thời nhiều hình thức giữ ẩm đối với tình trạng sẹo hậu phẫu.
Băng áp suất
Băng áp suất giúp hỗ trợ kiểm soát sẹo bằng cách tối ưu hóa môi trường phân tử của sẹo. Cụ thể, lực nén sẽ gây ra sự chết nguyên bào sợi từ đó điều chỉnh biểu hiện của cytokine giúp ngăn ngừa sẹo phì đại. Băng áp suất rất hiệu quả trong việc kiểm soát các vết sẹo phì đại và sẹo bỏng. Tuy nhiên, không có bằng chứng ủng hộ việc sử dụng băng áp suất để cải thiện các vết sẹo sau phẫu thuật thông thường.
Vitamin E
Đặc tính chống oxy hóa của vitamin E đã được ghi nhận nhiều trong các nghiên cứu in vitro. Vì vậy, vitamin E dùng ngoài (hay α-tocopherol trong nền dầu) có ý nghĩa hỗ trợ giảm thiểu sẹo bằng cách làm giảm các oxy phản ứng trong suốt giai đoạn viêm của quá trình làm lành vết thương. Nghiên cứu chưa chứng minh được lợi ích nào đối với biểu hiện thẩm mỹ của sẹo hậu phẫu khi điều trị với vitamin E dùng ngoài. Hơn nữa, một số nghiên cứu đã cho thấy tỷ lệ gia tăng trong việc hình thành viêm da tiếp xúc trên những bệnh nhân sử dụng vitamin E dùng ngoài cho tình trạng sẹo sau phẫu thuật.
Vitamin D
Vitamin D đã được đề cập như là một thành phần kháng viêm có khả năng làm giảm sự tăng sinh tế bào sừng. Vì những nguyên nhân này, vitamin D dùng ngoài được cho rằng có thể giúp kiểm soát sẹo. Tuy nhiên, nghiên cứu đã chứng minh calcipotriol (một dẫn chất vitamin D tổng hợp) không ảnh hưởng đến tỷ lệ hình thành sẹo phì đại khi được sử dụng trên các vết sẹo sau phẫu thuật còn mới.
