ASTAXANTHIN VÀ LÀN DA
Astaxanthin là một loại sắc tố đỏ tự nhiên được tìm thấy trong tôm, nhuyễn thể, cá hồi, tảo và một số nguồn khác. Nó thuộc nhóm các hợp chất carotenoid. Carotenoid có mối liên hệ với carotene vốn là sắc tố tự nhiên tạo màu sắc cho các loại thực vật như cà rốt và cà chua. Cả carotene và carotenoid đều là các tác nhân oxy hóa có khả năng chống lại tác động bất lợi của tia UV. Tuy nhiên, các carotenoid không ngang bằng nhau về tính hiệu quả, một số tỏ ra trội hơn trong các lợi ích dành cho tổng thể sức khoẻ và làn da so với số còn lại. Trong số các carotenoid, astaxanthin là một trong những hợp chất mang tính hứa hẹn nhất.
Astaxanthin là một tác nhân chống oxy hóa tan trong dầu có tiềm lực mạnh cho hiệu quả bảo vệ cao hơn nhiều lần (xét trên mỗi phân tử) so với vitamin E, thành phần thân dầu vốn rất nổi tiếng với khả năng chống oxy hóa của mình. Trong một vài thử nghiệm về khả năng loại bỏ gốc tự do trong phòng thí nghiệm, astaxanthin tỏ ra kém hơn một chút so với hợp chất họ hàng của nó là lycopene vốn cũng là một tác nhân chống oxy hóa. Tuy nhiên, hoạt động sinh học của một thành phần chống oxy hóa còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác bao gồm sự phân bố trong cơ thể cũng như sự tương thích của nó với các cấu trúc dưới tế bào. Do vậy, astaxanthin có thể mạnh hơn lycopene ở một số khía cạnh (astaxanthin có thể vượt qua hàng rào máu não trong khi lycopene thì không). Thực tế, hai tác nhân này có thể bổ sung cho nhau và việc sử dụng đồng thời có thể mang lại hiệu quả tốt nhất.
Lợi ích dành cho sức khỏe
Hiện đã có một số nghiên cứu cho thấy rằng astaxanthin có thể mang lại lợi ích trên nhiều mặt của tổng trạng sức khỏe.
Không may thay, phần lớn các nghiên cứu liên quan đến sức khỏe của astaxanthin cho đến nay chỉ được tiến hành trên động vật. Ở một vài loài, bao gồm mèo và chó, astaxanthin dùng đường uống đã cho thấy có sự cải thiện trên một vài khía cạnh của chức năng miễn dịch, nó giúp tăng cường sự sản sinh kháng thể, kích hoạt một vài loại tế bào miễn dịch và giảm viêm. Ở chuột, astaxanthin ức chế tạo huyết khối ở mạch máu não cũng như ngăn ngừa sự hình thành các vết loét dạ dày do ancol gây ra. Trong cả nghiên cứu nuôi cấy và trên cơ thể động vật sống, astaxanthin đã được chứng minh giúp làm giảm nhiều tác động tiêu cực của gốc tự do bao gồm tổn thương ADN. Ngoài ra cũng có bằng chứng đáng kể về lợi ích của astaxanthin cho hệ thần kinh và mắt. Trong nhiều nghiên cứu nuôi cấy và một vài nghiên cứu trên động vật, astaxanthin tỏ ra có khả năng bảo vệ các tế bào thần kinh và tế bào võng mạc khỏi nhiều tác nhân gây tổn thương khác nhau từ độc tố cho tới các thành phần oxy hóa. Quan trọng hơn, astaxanthin vượt qua được hàng rào máu não, đặc điểm này giúp nó trở thành một hợp chất bảo vệ thần kinh đầy hứa hẹn trong ứng dụng lâm sàng. Khi dùng đường uống, nó vấn dễ dàng đi vào các tế bào của hệ thần kinh và võng mạc từ đó bảo vệ các vùng này một cách hiệu quả.
Một vài hiệu ứng trên đã được xác nhận trong các nghiên cứu trên người. Trong một nghiên cứu nhỏ nhưng được thiết kế tốt vào năm 2010 (mù đôi và kiểm soát placebo ngẫu nhiên), Dr. Park và cộng sự từ Đại học Washington State đã cho một nhóm phụ nữ trẻ dùng 0, 2, hoặc 8 mg astaxanthin một ngày trong 8 tuần. Họ báo cáo rằng astaxanthin kích thích sự tăng sinh một vài dạng tế bào miễn dịch (như lympho T và B) cũng như tăng cường hoạt động của chúng. Astaxanthin cũng làm gia tăng mức gamma interferon và interleukine-6 (chất trung gian miễn dịch then chốt). Hơn nữa, astaxanthin còn giúp giảm cường độ viêm: “nồng độ protein C-reactive thấp hơn ở tuần thứ 8 trên các đối tượng sử dụng 2 mg astaxanthin”. Dr. Park và cộng sự cũng báo cáo rằng astaxanthin làm giảm các dấu hiệu tổn thương ADN (có thể nhờ vào giảm tổn thương ADN từ gốc tự do).
Các nghiên cứu trên người khác (hầu hết trong số này đều tương đối nhỏ) đã xác định được các lợi ích sau của astaxanthin: tăng nồng độ HDL cholesterol (loại cholesterol có lợi cho cơ thể), cải thiện khả năng sinh sản ở nam (khi phối hợp với các liệu pháp điều trị vô sinh khác), giảm tổn thương gốc tự do (được chứng minh bởi sự giảm peroxy hóa lipid và các dấu hiệu khác), tăng cường hoạt động thê chất (cải thiện thời gian chạy xe đạp), bảo vệ một phần các tổn thương oxy hóa từ việc hút thuốc và một số lợi ích khác.
Nói chung, astaxanthin tỏ ra có nhiều hứa hẹn trong việc cải thiện nhiều vấn đề ở người cũng như giúp chống lại tiến trình lão hóa. Tuy nhiên, cần phải có nhiều nghiên cứu hơn nữa để xác định mức độ hiệu quả lâm sàng cũng như chế độ sử dụng tối ưu. Trong một vài nghiên cứu ở người cho đến nay, lượng dùng astaxanthin nằm trong khoảng từ 2 – 10 mg/ngày.
Astaxanthin và làn da
Astaxanthin có thể mang lại nhiều lợi ích dành cho làn da, Cụ thể, thành phần này cung cấp tác dụng bảo vệ da trước ánh nắng mặt trời ở một số mức độ thông qua nhiều cơ chế khác nhau. Thứ nhất, nó ngăn chặn trực tiếp một lượng nhỏ tia UV (không đủ để tạo nên hiệu quả chống nắng nhưng vẫn hữu ích). Thứ hai, nó trung hòa một số gốc tự do tạo ra bởi tia UV giúp giảm thiểu và ngăn ngừa tổn thương từ bức xạ này. Thứ ba, astaxanthin giúp ức chế sự kích thích sản sinh enzyme thủy phân protein (MMP) gây ra bởi tia UV. (MMP là một yếu tố quan trọng trong sự tổn thương cũng như lão hóa da.)
Astaxanthin là một thành phần chống oxy hóa thân dầu tiềm lực mạnh và do vậy giúp bảo vệ các mô chứa nhiều chất béo (bao gồm làn da) đặc biệt tốt. Nó có vẻ là một thành phẩn nổi trội giúp bảo vệ da khỏi những tổn thương khác nhau không chỉ là bức xạ UV. Một đặc tính hữu ích khác của astaxanthin là khả năng điều hòa các kênh giao tiếp tế bào. Các kênh này sẽ trở nên rối loạn theo tuổi tác và việc bình thường hóa chức năng của chúng có thể sẽ giúp cải thiện cấu trúc da.
Tuy nhiên, các nghiên cứu về lợi ích của astaxanthin dành cho làn da vẫn còn ở giai đoạn đầu và vẫn chưa có thông tin rõ ràng về cách ứng dụng tối ưu thành phần này trong chăm sóc da. Đáng chú ý, astaxanthin là một hợp chất tự nhiên đã được tiêu thụ vào cơ thể người từ rất lâu đời (trong cá hồi, tôm và nhuyễn thể) và có tính an toàn rất cao. Đối với những người không muốn mất nhiều thời gian chờ đợi kết quả nghiên cứu, việc thử dùng astaxanthin như một thành phần trong chế độ chăm sóc da vẫn có ý nghĩa với nguy cơ thấp.
Cách đơn giản nhất để có được các lợi ích từ astaxanthin là tăng cường lượng tiêu thụ thông qua việc bổ sung nhiều hơn các loại cá, hải sản giàu astaxanthin và / hoặc sử dụng các chế phẩm bổ sung.
Tuy nhiên, chế độ ăn uống có lẽ không đủ để tối ưu hóa các lợi ích dành cho làn da của astaxanthin. Khi tiêu hóa, astaxanthin sẽ được phân bố ở nhiều vùng khác nhau trong cơ thể và chỉ một lượng tương đối nhỏ được vận chuyển đến làn da. May mắn thay, astaxanthin hấp thu qua đường ngoài da khá tốt (dạng cream hoặc lotion) bởi nó có đặc tính thân dầu và kích thước phân tử tương đối nhỏ. Nhược điểm duy nhất của đường dùng ngoài có thể là tạo ra một chút màu sắc trên da (cam-đỏ-vàng). Một số người thích điều này bởi nó tạo màu da rám nắng mới trong khi số khác lại thích hạn chế tối đa và do vậy chỉ sử dụng vào buổi tối. Astaxanthin biểu hiện trên da thế nào có thể còn phụ thuộc vào cấu trúc bề mặt da cũng như cách thức trang điểm. Tuy nhiên, dù đặc điểm làn da có như thế nào đi nữa thì có một điều chắc chắn là nó sẽ có được tác dụng chống oxy hóa, bảo vệ trước tia cực tím và có thể là cả các lợi ích chống lão hóa.
Các sản phẩm chăm sóc da có chứa astaxanthin hiện đã có sẵn trên thị trường dù không quá đa dạng. Chúng có chi phí khá cao hơn giá trị thực tế, điều này có lẽ là do nhận thức còn mới mẻ về thành phần này. Một vấn đề khác với các sản phẩm astaxanthin cũng như các thành phần chống oxy hóa khác là một khi bao bì đã được mở ra (hoặc nguyên vẹn nhưng không đảm bảo độ kín), lượng hoạt chất bên trong sẽ bắt đầu suy giảm hoạt tính do tiếp xúc với oxy trong không khí. Một giải pháp thay thế là tự điều chế các loại kem dưỡng hay lotion chứa astaxanthin tại nhà, việc này sẽ đảm bảo được hoạt tính cũng như tiết kiệm được chi phí đáng kể.
