ĐIỀU TRỊ LUPUS BAN ĐỎ BẰNG LIỆU PHÁP ÁNH SÁNG

Lupus ban đỏ (LE) là một bệnh tự miễn thường gặp, tỷ lệ bệnh và khả năng tử vong cũng đáng kể, cơ chế gây bệnh chưa được hiểu biết đầy đủ. Căn bệnh này chỉ được phân biệt như một loại bệnh lao da, lupus vulgaris vào giữa những năm 1800 bởi nhà khoa học Cazenauve.

Các tổn thương thực thể của căn bệnh này có thể là những nốt sẩn rời rạc, như trong bệnh lupus tummidus, teo da và giãn mạch trong lupus ban đỏ dạng đĩa.

Tiêu chuẩn vàng trong chỉ định là thuốc ức chế miễn dịch như antimalarial, steroid và thalidomide.

Tổn thương da có thể là rất dai dẳng và khó điều trị với steroid hoặc các chất ức chế miễn dịch khác, cũng như các thuốc này cũng có nhiều tác dụng phụ.

Từ những năm 1980, việc sử dụng laser, cụ thể là laser argon đã được báo cáo trong các tài liệu như là một lựa chọn trong việc điều trị các tổn thương dạng đĩa của LE. Laser argon tác động lên đích là các mao mạch dưới da và cho hiệu quả tốt ở các mảng giãn mao mạch so với các phương pháp điều trị truyền thống khác.

Liệu pháp quang động (PDL) cũng được sử dụng trong các bệnh liên quan đến mạch máu như là rosacea hoặc bớt rượu vang. Ở bước sóng 585 hoặc 595 nm cho tác động chọn lọc hấp thu bởi nhóm oxyhemoglobin và cho phép thu nhỏ lại các mao mạch máu. Các thành công trong việc sử dụng PDL trong điều trị LE cho thấy tế bào nội mô đóng vai trò quan trọng trong quá trình viêm và các biểu hiện toàn thân trong LE. Tác động mục tiêu vào các tế bào nội mô trong bệnh thấp khớp là một lĩnh vực quan trọng trong việc phát triển các loại thuốc mới. Các loại thuốc cũ dùng trong điều trị bệnh LE như chloroquin đã được chứng minh là làm giảm các tổn thương da do LE thông qua sự ức chế hình thành mao mạch.

Hai nghiên cứu được công bố rộng rãi về các bệnh nhân LE được điều trị bằng một PDL đã cho thấy sự cải thiện đáng kể các tổn thương da, thậm chí đối với các bệnh nhân mắc bệnh hệ thống. (Bảng 1) Nghiên cứu sử dụng PDL ở bước sóng 585 nm, đạt kết quả giảm 70% trên 9 bệnh nhân. Tình trạng tăng sắc tố quan sát thấy ở 2 bệnh nhân; một bệnh nhân tái phát nhưng không để lại sẹo và/hoặc tổn thương LE. Nhà nghiên cứu khuyến cáo nên sử dụng spotsize 7mm với thông số từ 5-5.5 J/cm².

Bảng 1  Thông số và kết quả của hai nghiên cứu sử dụng PDL điều trị lupus ban đỏ

Tất cả 14 bệnh nhân trong nghiên cứu của Baniandres và đồng sự đều sử dụng PDL ở bước sóng từ 585-595, cho chỉ số cải thiện trung bình vào khoảng 60% với hiệu quả nhát ở tình trạng ban đỏ và các mảng giãn mao mạch như đã từng được đề cập ở nghiên cứu của Nunez. Phần lớn các bệnh nhân được điều trị ở spotsize 7mm, với tần số trong khoảng 6-12 J/cm² cùng thời gian xung là 1.5 ms và giữa 7-10 J/cm² cùng thời gian xung là 10 ms (Hình 1-4). Trước khi điều trị thực hiện sinh thiết không thấy kết quả mô học ở 3 bệnh nhân (Hình 5,6). Trong bốn bệnh nhân tăng sắc tố thấy có 1 bệnh nhân có sẹo teo và 3 bệnh nhân tái phát một phần tình trạng cũ.

Một loại laser nữa được sử dụng trong điều trị LE có sẹo teo đặc biệt là DLE vì các thể phụ này thường gây mất thẩm mỹ và để lại sẹo rỗ. Laser carbon diode liên tục được sử dụng để làm bốc hơi một mảng bám biến dạng và gần đây hơn laser Erbium:YAG được sử dụng từ 6-10 lần với tần số khoảng 10.2-28.2 J/cm² và 5 xung/giây. Kết quả thẩm mỹ tốt được quan sát thấy ở cả hai lượt bệnh nhân khi không có sự tái phát trong thời gian theo dõi.

Sự an toàn của laser trong điều trị LE vẫn đang còn tranh luận vì tình trạng có thể kết tủa hoặc trầm trọng hơn bởi tia UV; laser argon với bước sóng trong khoảng nhìn thấy, từ màu xanh biển đến màu xanh dương được đề cập trong hai bài báo cáo về việc làm giảm tình trạng LE. 93% bệnh nhân quan sát thấy có sự phản ứng bất thường với tia UV và ánh sáng nhìn thấy không có mối tương quan giữa các kiểu phụ của LE hoặc dương tính với kháng thể và sự hiện diện của các chất nhạy cảm với ánh sáng. Hiện tại chưa có những biến chứng khi điều trị LE với PDL, CO₂ hoặc Erbium:YAG nhưng các nhà nghiên cứu cũng khuyên nên thử nghiện trên một khu vực kín trước khi điều trị để phát hiện những nguy cơ của laser khi điều trị LE.