ĐỎ DA TOÀN THÂN (PHẦN 1)
Tổng quan
Đỏ da toàn thân (còn gọi là viêm da tróc vảy toàn thân) là thuật ngữ đề cập đến một chứng viêm da với ban đỏ và tróc da bao phủ đến 90% bề mặt da hoặc nhiều hơn. Viêm da tróc vảy đặc trưng bởi ban đỏ và bong tróc bao phủ bề mặt da. Những tổn thương sơ cấp là dấu hiệu quan trọng để nhận biết sự diễn tiến của bệnh, nhưng thường bị che dấu bởi những mảng bong tróc. Bác sĩ lâm sàng tìm nguyên nhân của viêm da tróc vảy bằng cách tìm hiểu lịch sử bệnh trước khi xuất hiện đỏ da và vảy, thực hiện sinh thiết da và các xét nghiệm máu.
Thuật ngữ hội chứng “ người đỏ” dành riêng cho viêm da tróc vảy tự phát, trong đó nguyên nhân chính không được tìm thấy. Viêm da tróc vảy tự phát đặc trưng bởi dày sừng, bệnh hạch bạch huyết đỏ da và tăng nồng độ IgE.
Sinh lý bệnh
Sự tăng lưu lượng máu dưới da xảy ra trong viêm da tróc vảy dẫn đến sự rối loạn về nhiệt độ (dẫn đến mất nhiệt và giảm thân nhiệt) và có thể suy tim cấp. Tỉ lệ trao đổi chất cơ bản tăng lên để bù trừ sự mất nhiệt. Sự mất dịch thông qua thoát hơi nước tăng lên tương ứng với tỉ lệ trao đổi chất cơ bản. Tình trạng này tương tự như ở bệnh nhân sau khi bỏng (cân bằng nito (-) đặc trưng bởi phù, giảm albumin, mất khối cơ).
Các mảng bong tróc có thể đạt đến 20-30 g/d. Điều này góp phần làm giảm albumin huyết thường thấy trong viêm da tróc vảy. Việc giảm albumin huyết kết quả một phần là do giảm tổng hợp hoặc tăng chuyển hóa albumin. Phù nề thường xuất hiện là kết quả của sự dịch chuyển chất lỏng vào khoảng gian bào. Đáp ứng miễn dịch có thể bị thay đổi, được chứng minh bằng sự tăng gamma-globulin, tăng IgE trong một số trường hợp, thâm nhiễm eosinophil, và sự giảm lympho bào khi không nhiễm HIV. Stress oxy hóa cũng liên quan đến cảm ứng thuốc trong đỏ da toàn thân.
Dịch tễ học
Chủng tộc
Không có sự khác biệt về chủng tộc trong viêm da tróc vảy.
Giới tính
Tỷ lệ giữa nam – nữ là 2-4:1.
Tuổi
Viêm da tróc vảy thường xảy ra ở những người trên 40 tuổi, ngoại trừ khi tình trạng này xuất phát từ viêm da tạng dị ứng, viêm da tiết bã, hội chứng phỏng rộp da do tụ cầu, hoặc bệnh vảy cá.
Tiên lượng
Tiên lượng bệnh phụ thuộc phần lớn vào nguyên nhân cơ bản.
Quá trình diễn tiến của bệnh rất nhanh nếu nguyên nhân do dị ứng thuốc, lymphoma, bệnh bạch cầu, dị ứng tiếp xúc hoặc hội chứng phỏng rộp da do tụ cầu.
Một nghiên cứu trên 35 bệnh nhi (<19 tuổi) cho thấy sốt là một dấu hiệu tiên lượng xấu. Trong nhóm này, những bệnh nhân có những dấu hiệu sau đây thường có xu hướng phát triển cao huyết áp: từ 3 tuổi trở xuống, ốm, nôn ói, nồng độ glucose 110 mg/dL hoặc thấp hơn, giá trị calcium 8.6 mg/dL hoặc thấp hơn, lượng tiểu cầu nhỏ hơn hoặc bằng 300,000 µL, giá trị creatinine tăng, số lượng bạch cầu đa nhân trung tính từ 80% trở lên và xuất hiện nhiễm trùng. Nguy cơ hội chứng nhiễm độc cấp tính tăng lên đặc biệt ở trẻ em với đỏ da toàn thân và sốt kèm các dấu hiệu sau đây: tử 3 tuổi trở xuống, ốm, tăng creatinine và hạ huyết áp.
Quá trình diễn tiến của bệnh diễn ra chậm nếu nguyên nhân do sự lan rộng của các bệnh về da như: vẩy nến, viêm da tạng dị ứng,…
Bệnh có thể kéo dài tới 5 năm, trung bình là 10 tháng.
Tỷ lệ tử vong thay đổi theo nguyên nhân bệnh. Trong một nghiên cứu ở 91 trong số 102 bệnh nhân viêm da tróc vảy do Sigurdsson và cộng sự thực hiện, cho thấy tỉ lệ tử vong là 43%. Chỉ có 18% số bệnh tử vong có liên quan tới chứng viêm da tróc vảy. Trong 74% tử vong, nguyên nhân không liên quan đến viêm da tróc vảy.
Giáo dục bệnh nhân
Giáo dục bệnh nhân về nguyên nhân cơ bản của viêm da tróc vảy và tầm quan trọng của việc quản lý triệu chứng. Bệnh nhân nên được giáo dục về lợi ích của một lối sống lành mạnh và điều trị đỏ da toàn thân nên được thực hiện càng sớm càng tốt để quản lý biến chứng. Bệnh nhân nên tránh tiếp xúc và/ hoặc tránh sử dụng xà phòng gây dị ứng, lotion, chất tẩy rửa và chlorine, đặc biệt các chất gây kích ứng. Nên tránh đổ mồ hôi quá mức.
