FILLER COLLAGEN
Collagen có nguồn gốc hỗn hợp từng được sử dụng nhiều trước kia, nhưng ngày nay gần như không còn xuất hiện trên thị trường.
- Collagen có nguồn gốc từ bò
Trước khi hyaluronic acid được sử dụng rộng rãi thì collagen có nguồn gốc từ bò được ứng dụng phổ biến nhất và trở thành tiêu chuẩn vàng để so sánh với các loại chất độn khác. Tuy nhiên, vai trò của collagen bò ngày càng mờ nhạt, nó gần như không còn xuất hiện ở Mỹ và Châu Âu nữa. Loại collagen bò có thể bị phân hủy bởi enzyme thường chứa 95% collagen tuýp 1 và 5% collagen tuýp 3. Các loại collagen bò được phân biệt bởi thành phần collagen và hàm lượng glutaraldehyde dùng để ổn định tính chất sản phẩm.
Tùy thuộc vào thành phần collagen và mức độ liên kết chéo của các phân tử collagen mà sản phẩm sẽ được ứng dụng cho những lớp khác nhau của trung bì. Ví dụ Zyderm 1 và Zyderm 2 chứa collagen dạng không liên kết được sử dụng để tiêm vào lớp nông trung bì. Zyplast chứa collagen dạng liên kết được tiêm vào vùng sâu hơn của lớp trung bì. Tất cả những sản phẩm trên được sử dụng theo đường tiêm một cách dễ dàng. Việc sử dụng Zyderm 1 và Zyderm 2 cần được giám sát bởi bác sĩ thẩm mỹ có kinh nghiệm.
Zyderm hoàn toàn biến mất khỏi thị trường Mỹ bởi FDA sau một thử nghiệm lâm sàng quy mô lớn tiến hành trên 5109 người với hơn 9427 test nhằm xác định độ an toàn của sản phẩm. Collagen có thể gây phản ứng quá mẫn nên việc test thuốc trên vùng da nhỏ trước khi điều trị là bắt buộc. Test thuốc bằng cách tiêm trong da dung dịch collagen vào mặt trong cánh tay, bác sĩ sẽ đánh giá độ an toàn của sản phẩm sau 28 ngày. Theo thống kê, phản ứng bất lợi xảy ra đối với Zyderm 1 là 3%. Trong đó 50% trường hợp xảy ra trong 24 giờ đầu tiên, 1.3 % bệnh nhân gặp phải phản ứng bất lợi trong khi kết quả test thuốc âm tính. Những phản ứng quan sát được bao gồm : ngứa, sưng vá cứng da tại chổ, đỏ da.
| Thành phần hoạt chất | Nguồn gốc | Sản phẩm |
| Alginate | Không phải động vật, algae | Novabel |
| Collagen | Bò | Zyderm, Zyplast |
| Lợn | Evolence | |
| Người (từ tử thi người) | Cymetra | |
| Người (chiết xuất tự thân) | Isolagen | |
| Người (nuôi cấy trong phòng thí nghiệm) | Cosmoderm, Cosmoplast | |
| Hyaluronic acid | Gia cầm | Hylaform |
| Không phải động vật | Belotero, Emervel, Juvéderm, Restylane, Teosyal, Juvéderm Voluma | |
| Hyaluronic acid + dextran | Không phải động vật | Reviderm |
| Poly-l-lactic acid (PLLA ) | Không phải động vật | Sculptra |
| Calcium hydroxylapatite | Không phải động vật | Radiesse |
- Collagen có nguồn gốc lợn
Trước sản phẩm Evolence, có rất ít báo cáo và nghiên cứu vể collagen từ lợn. Evolence là một dạng chất độn đặc biệt xuất hiện ở thị trường Châu Âu vào năm 2004 và rút khỏi thị trường năm 2009. Sản phẩm này chứa collagen liên kết chéo bằng phản ứng glycation bằng d-ribose như một yếu tố mồi liên kết. Không như collagen bò, collagen lợn không cần phản ứng test trên vùng da nhỏ trước khi điều trị. Collagen lợn có 2 sản phẩm chính là Evolence and Evolence Breeze. Evolence Breeze được chỉ định tiêm vào lớp bề mặt trung bì và được ứng dụng trong các trị liệu làm đầy môi.
Những nghiên cứu về collagen lợn chủ yếu tập trung vào một vùng cơ thể nhỏ như các trị liệu nâng mũi không phẫu thuật, nếp nhăn mi mắt trên, làm đầy má, môi. Nguy cơ quá mẫn do collagen lợn thấp hơn nhiều so với collagen bò. Trong một nghiên cứu của Shoshani vào năm 2007, 519 đối tượng được tiêm trong da collagen lợn và không có trường hợp nào xảy ra phản ứng quá mẫn. Vì vậy, collagen lợn không cần phải test da trước khi trị liệu. Tuy nhiên, một vài nghiên cứu ghi nhận phản ứng áp xe do tiêm collagen bò. Trước khi collagen lợn rút khỏi thị trường chỉ có khoảng vài ngàn người được điều trị với sản phẩm này, vì vậy nguy cơ của sản phẩm coi như tương đương với các chất độn tự phân hủy khác.
Collagen lợn tương đối khó tiêm hơn collagen bò. Dung dịch collagen được trộn với lidocain nhằm giảm cảm giác khó chịu cho bệnh nhân. Cũng giống như collagen bò, collagen lợn có màu vàng đến hơi vàng, dễ dàng nhìn thấy khi tiêm vào bề mặt nông của da.
Collagen nguồn gốc từ người
Collagen người có thể có nguồn gốc tự thân hoặc lấy từ cơ thể khác.
Collagen không phải tự thân (từ tử thi)
Dermalogen và Cymetra là 2 sản phẩm collagen có nguồn gốc từ tử thi người chết từ các ngân hàng xác có uy tín. Sau đó, nhà sản xuất có trách nhiệm đánh giá lại chất lượng collagen. Những thử nghiệm về độ an toàn và hiệu quả của nhóm sản phẩm này còn tương đối hạn chế. Cymetra được thử nghiệm hiệu quả so với Zyplast (collagen có nguồn gốc từ bò) trong một nghiên cứu có quy mô 47 đối tượng. 20 người được tiêm Cymetra, 27 người được tiêm Zyplast. Kết quả thí nghiệm cho thấy hiệu quả của sản phẩm Cymetra tốt hơn so với Zyplast.
Collagen không phải tự thân (nuôi cấy)
Cosmoderm và Cosmoplast là hai sản phẩm có collagen được nuôi cấy ở phòng thí nghiệm. Sản phẩm được lấy từ người sống rồi đem nuôi cấy, làm giàu trong điều kiện phòng thí nghiệm nên có độ vô trùng và tinh khiết cao. Sản phẩm chứa những phân tử collagen phân tán đều trong nước muối sinh lý chứa 0,3% lidocain. Cosmoderm chứa collagen không liên kết được sử dụng trọng các trị liệu bề mặt da. Cosmoplast chứa collagen dạng liên kết được sử dụng điều trị tình trạng nhăn da. Độ ổn định của Cosmoderm tương đối kém.
Collagen nguồn gốc tự thân
Quy trình thương mại Autologon sản xuất collagen tự thân từ các phân tử collagen tuýp 1, 3, 4 chiết xuất từ môi trường ngoài bào lớp trung bì ở da của chính bệnh nhân. Quy trình tiến hành cắt một phần da của bệnh nhân. Vì là collagen tự thân nên các sản phẩm tạo ra từ quy trình này phù hợp cho các ca phẩu thuật ghép da lớn. Tuy nhiên, nhà sản xuất cũng phải thường xuyên thẩm định quy trình và kiểm tra chất lượng sản phẩm vì có khá ít nghiên cứu về hiệu quả và độ an toàn của sản phẩm. Vì vậy, việc test phản ứng của cơ thể trước khi điều trị trên vùng da nhỏ là cần thiết. Các phản ứng có hại phổ biến khi test sản phẩm tương đối nhẹ như cứng và đỏ da. Các phản ứng cấp tính và nghiêm trọng như dị ứng và lở loét chưa thấy báo cáo.
