LÃO HÓA DA (PHẦN 2)
3. Điều trị và ngăn ngừa lão hóa da
Các phương pháp chống lão hóa da được phân nhóm vào bảng 1 sau.
| Chăm sóc bằng mỹ phẩm | Chăm sóc da hàng ngày
Chống nắng đúng cách Các phương pháp thẩm mỹ không xâm lấn |
| Tác nhân tại chỗ | Chống oxy hóa
Điều chỉnh tế bào |
| Phương pháp xâm lấn | Thay da hóa học
Ánh sáng nhìn thấy IPL Laser trẻ hóa bong tróc và không bong tróc RF Tiêm chất kích thích sinh học và trẻ hóa Ngăn nếp nhăn động Phẫu thuật nếp nhăn tĩnh Tái phân bố mỡ, khối lượng bị mất, nối da và điều chỉnh kết cấu |
| Tác nhân hệ thống | Liệu pháp hormon thay thế
Chống oxy hóa |
| Ngăn ngừa các yếu tố ngoại cảnh, thay đổi lối sống, thói quen | Hút thuốc lá
Ô nhiễm Tia UV Stress Dinh dưỡng, chế độ ăn, bổ sung thêm chất Hoạt động thể chất Kiểm soát sức khỏe chung |
| Thuốc ngăn ngừa |
Chăm sóc da
Sức khỏe và chức năng của hàng rào bảo vệ làn da là rất quan trọng trong việc chống lại sự mất nước, sự tấn công của các vi sinh vật, chất dị ứng, bức xạ. Hàng rào bảo vệ da có thể cho phép thấm chọn lọc. Bởi lý do này mà chăm sóc da hàng ngày giúp tăng cường sự trẻ hóa, độ đàn hồi, mịn màng và từ đó thay đổi tình trạng da. Tuy nhiên, cũng cần phải làm chậm lại quá trình ly giải các cấu trúc như collagen, elastin và ngăn ngừa hình thành nếp nhăn. Mặc dù công nghệ đưa các cấu trúc trên vào da chưa được phát triển, một vài các sản phẩm có khá năng tăng cường việc tổng hợp elastin. Một mục tiêu cần hướng đến trong việc giảm hình thành nếp nhăn là giảm quá trình viêm bằng các chất chống oxy hóa dùng tại chỗ hoặc toàn thân, kết hợp với kem chống nắng, retinoid để tăng cường sự bảo vệ.
Hình 1. Chăm sóc da hàng ngày
Chống nắng và dùng chất chống oxy hóa hệ thống
Tổn thương do tiếp xúc với ánh nắng trực tiếp được xem như là yếu tố lão hóa ngoại sinh (lão hóa quang hóa). Tổn thương AND và hình thành các phân tử kích hoạt oxy là những nhân tố dẫn đến những biểu hiện lâm sàng cũng như mô học điển hình đối với tình trạng lão hóa quang hóa. Hình thành nếp nhăn và đốm sắc tố liên quan trực tiếp đến lão hóa sơm và là những biêu hiện khá quan trọng. Các chiến lược ngăn ngừa lão hóa quang hóa bao gồm tránh nắng, chống nắng bằng kem chống nắng, retinoid để ức chế enzym ly giải collagen và các sản phẩm kích thích sản sinh collagen, chống oxy hóa kết hợp với chống gốc tự do.
Các nghiên cứu cho thấy có thể trì hoãn lão hóa da và cải thiện tình rtangj da thông qua việc bổ sung các chất dinh dưỡng cần thiết. Các chất chống oxy hóa hoạt động với nhiều cơ chế khác nhau nhưng chủ yếu là các chất thu gom các gốc tự do: (1) trực tiếp trung hòa gốc tự do, (2) giảm nồng độ peroxide, (3) ngăn chặn sắt để giảm hình thành ROS, (4) chuyển hóa lipid, acid béo ngắn và ester cholesteryl trung hòa ROS. Các chất chống oxy hóa nội sinh có thể không phải là enzym như acid uric, glutathione, bilirubin, thiols, albumin, và các vi chất như vitamins, phenol hoặc enzym như superoxide dismutases, glutathione peroxidases (GSHPx), và glutathione catalase. Nguồn cung cấp chất chống oxy hóa quan trọng là dinh dưỡng. Các chất chống oxy hóa hệ thống có thể kể đến như vitamin C, vitamin E, carotenoid và các chất vi lượng như đồng, selen. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh vitamin C, E kết hợp với acid ferulic cho hiệu quả chống nắng và chống oxy hóa.
Hình 2. Chống nắng cho làn da
Dược phẩm dùng tại chỗ với tính chất chống lão hóa
Có hai nhóm hoạt chất chính được dùng trong các mỹ phẩm chống lão hóa là chất chống oxy hóa và điều hòa tế bào. Các chất chống oxy hóa như vitamin, polyphenol và flavonoid giúp làm giảm ly giải collagen bằng cách giảm nồng độ gốc tự do trong các mô. Các chất điều hòa tế bào như retinol, peptide và yếu tố tăng trưởng (GF) tác động trực tiếp lên chuyển hóa collagen và ảnh hưởng lên quá trình sản sinh collagen. Vitamin C, B3 và E là những chất chống oxy hóa quan trọng vì khả năng thấm vào da tốt do kích thước phân tử nhỏ. Với tính chất tan trong nước, acid L-ascorbic (vitamin C) ở nồng độ từ 5-15% được chứng minh hiệu quả trong việc tăng cường sản sinh Col-1 và Col-3 cũng như là enzyme quan trọng trong quá trình sản sinh collagen và ức chế enzyme matrixmetalloproteinase (MMP) 1 (collagenase 1). Các nghiên cứu cũng ghi nhận khi kết hợp vitamin C và E sẽ cho hiệu quả cao hơn khi dùng đơn lẻ. Niacinamide (vitamin B3) điều hòa chuyển hóa tế bào và tái tạo tế bào và được dùng như một chất chống lão hóa ở nồng độ 5%. Ở một vài nghiên cứu, sự cải thiện về độ đàn hồi, ban đỏ và sắc tố đã được quan sát thấy sau 3 tháng điều trị với sản phẩm dùng tại chỗ. Vitamin E (α-tocopherol) được dùng trong thành phần của các sản phẩm chăm sóc da với tính chất kháng viêm, ngăn tăng sinh ở nồng độ 2-20%. Vitamin E làm mịn da, giữ ẩm và bảo vệ da trước ánh nắng mặt trời tuy nhiên hiệu quả không cao bằng vitamin C và vitamin B3.
Một nghiên cứu in vivo đã chúng minh được rằng sử dụng ngoài da polyphenol chiết xuất từ trà xanh trước khi tiếp xúc với tia UV giúp làm tăng ngưỡng ban đỏ, giảm số lượng tế bào Langerhans và giảm tổn thương ADN. Những loại dược liệu khác cũng có tác dụng chống oxy hóa như isoflavon từ đậu nành. Chất điều hòa tế bào như dẫn xuất vitamin A, polypeptide và dược liệu ảnh hưởng trực tiếp lên quá trình chuyển hóa collagen và kích thích tổng hợp collagen cũng như sợi elastin. Vitamin A (retinol) và dẫn xuất của nó (retinaldehyde và tretinoin) là một nhóm chất cũng có tác dụng chống oxy hóa. Chúng kích thích sản sinh collagen và giảm biểu hiện MMP 1 (collagenase 1). Retinol là một trong những chất được sử dụng nhiều nhất và ít tác dụng phụ hơn tretinoin. Retinol được xem là chất chống lão hóa nội sinh và ngoại sinh. Tretinoin là một retinoid không thơm thế hệ đầu tiên được chấp thuận trong điều trị chống lão hóa ở nồng độ 0,05% tại Hoa kỳ. Chất này được cho thấy là làm giảm được những dấu hiệu lão hóa sớm do tia UV như nếp nhăn, mất độ đàn hồi và sắc tố. polypeptide hoặc oligopeptide cấu tạo từ các acid amin và có thể bắt chước thành các cấu trúc collagen hoặc elastin. Qua các sản phẩm dùng ngoài da, polypeptide có khả năng kích thích tổng hợp collagen và quá trình chuyển hóa ở da.
